علل چاقی و اضافه وزن
ابتلا به چاقی به راحتی با یک نرمافزار گوشی موبایل قابل اثبات است. تغییرات وزن فرد به دو کفه ترازو یعنی میزان کالری مصرفی از مواد غذایی و نوشیدنیها و میزان فعالیت بدنی برای سوزاندن کالری بستگی دارد. بدین صورت که:
اگر مقدار کالری مصرفی با مقدار انرژی که بدن استفاده میکند برابر باشد، وزن فرد ثابت میماند؛
اگر مقدار کالری مصرفی بیشتری از حد نیاز بدن برای سوزاندن باشد، انرژی اضافی به چربی تبدیل شده و در بدن ذخیره میگردد و فرد دچار اضافه وزن میشود؛
اگر مقدار کالری مصرف کمتر از کالری در حال سوخت بدن باشد، وزن از دست دادن داده و بدن شروع به سوزاندن ذخایر چربی خود برای دریافت انرژی اضافی میکند.
عدم تعادل میان انرژی دریافتی و مصرفی منجر به تغییرات وزن خواهد شد. بسیاری از غذاهایی که امروزه در دسترس مردم قرار دارد (به ویژه غذاهای چرب و شیرین) دارای کالری فراوان هستند، به اصطلاح اکثر غذاها پر انرژی هستند به صورتی که فرد بعد از خوردن آن احساس پری میکند اما با این وجود طعم لذیذ باعث زیادهروی در مصرف آن خواهد شد.
نوشیدنیها نیز در این بین از اهمیت برخوردارند. الکل و نوشیدنیهای شیرین حاوی مقدار زیادی کالری هستند. حتی آب میوههای تازه و سالم نیز در صورت مصرف بیش از حد میتوانند بخش قابل توجهی از مصرف کالری روزانه را جبران کنند. با این روند در مدت زمان کوتاهی، بسیاری از مردم به سادگی دچار اضافه وزن یا چاقی خواهند شد.
از طرفی امروزه با روی کار آمدن مشاغل کم تحرک که نیاز به انرژی زیادی ندارند، افزاد بیشتر مستعد چاقی هستند. پیشرفت علم و زندگی ماشینی اگرچه آسایش فراوانی برای انسان ها مهیا نموده اما به صورت پنهان با تغییر سبک زندگی منجر به چنین آسیبهایی شده است. میخکوب شدن جلوی تلویزیون برای ساعتهای فراوان در طول هفته تحرک را از فرد میگیرد. تصور میشود، عدم فعالیت بدنی بسیاری از مردم در سالهای اخیر یکی از علل عمده افزایش چاقی است.
اگرچه داشتن یک والد یا هر دو والد چاق به دلیل مسائل ژنتیکی شانس ابتلای فرد را به چاقی افزایش میدهد. اما علت آن تا حدودی ممکن است به دلیل یادگیری عادات بد غذا خوردن از پدر و مادر باشد. با این حال برخی از مردم ژنهای تمایل به پرخوری را از والدین خود به ارث مییرند و نمیتوان منکر آن شد. چگونگی تأثیر ژنها بر تمایل خوردن فرد و کنترل اشتها مشخص نیست. اما به طور قطع هورمونها یا مواد شیمیایی با ارسال پیامی به مغز به فرد دستور قطع خوردن و دست کشیدن از غذا میدهند. در برخی از افراد، این کنترل اشتها و احساس پری (سیری) ممکن است معیوب شود و یا به خوبی سیستم بدن دیگران کار نکند.
با این حال، ارث بردن ژن تمایل به پرخوری ابتلا به چاقی و اضافه وزن را اجتنابناپذیر نمیکند. این افراد میتوانند با کمک راهکارهایی بر میزان اشتهای خود غلبه کنند و با فعالیت بدنی بیشتر میزان کالری اضافی را بسوزانند و بدین طریق از چاقی خود پیشگیری کنند. هرچند طی کردن این مسیر برای این افراد از انسانهای معمولی کمی مشکل تر خواهد بود، اما امکانپذیر است. دانشمندان در حال شناسایی ژن مؤثر در چاقی هستند تا با کمک کشف آن درمان مؤثری در آینده پیدا کنند.
تعداد بسیار کمی از افراد چاق به علت بیماریهای خاص دچار چاقی هستند. برای مثال شرایطی مانند سندرم کوشینگ و کمکاری غده تیروئید از علل نادر اضافه وزن هستند. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک نیز ممکن است اضافه وزن داشته باشند. افسردگی گاهی فرد را متمایل به پرخوری میکند.
بعضی از داروها مانند استروئیدها، برخی از داروهای ضدافسردگی، برخی از درمانهای بیماری صرع، دیابت و روشهای هورمونی پیشگیری از بارداری ممکن است فرد را مستعد اضافه وزن کند.