اسطوخودوس در بیشتر نقاط دنیا به حالت خودرو می‌روید مخصوصاً در جنوب فرانسه مناطق مدیترانه و در تورنتو به مقدار زیاد وجود دارد و بسته به شرایط محیط و خاك به انواع مختلفه ظاهر می‌شود .اسطوخودوس گیاهی است چندین ساله به ارتفاع حدود نیم متر با برگ‌های متقابل، باریك، دراز سبز رنگ و پوشیده از كرك‌های سفید پنبه‌ای.
گل‌های آن به رنگ بنفش و به‌صورت سنبله می‌باشد. قسمت مورد استفاده این گیاه، گل‌ها و سرشاخه‌های گل‌دار آن است. اسطوخودوس بوی بسیار مطبوعی دارد. طعم آن تلخ است و به‌علت بوی مطبوع آن در عطر‌سازی مصرف می‌شود. اسانس اسطوخودوس كه از تقطیر گل و سرشاخه‌های گل‌دار این گیاه به‌دست می‌آید مایعی است زرد رنگ یا زرد مایل به سبز كه دارای بوی مطبوعی است.
تركیبات شیمیائی
اسانس اسطوخودوس دارای حدود ۴۰% استات لینالیل است همچنین در آن تركیباتی نظیر اسید بوتیریك، اسید پروپیونیك و اسید والریك، لینالول آزاد و ژرامبول وجود دارد.
خواص داروئی
اسطوخودوس از نظر طب قدیم ایران گرم و خشك است.
برای رفع خستگی و آرامش چند قطره روغن اسطوخودوس را در وان آب گرم ریخته و برای مدت یك‌ربع ساعت در آن دراز بكشید.
· گرفتگی‌ها را باز می‌كند.
· مقوی معده است.
· مقوی معده است.
· ادرار‌آور می‌باشد.
· معرق است و تب را پائین می‌آورد.
· صفرا بر بوده و كبد را به‌كار می‌اندازد و بیماری‌های كبدی را برطرف می‌كند.
· ضد تشنج است.
· برای تقویت عمومی بدن خوب است.
· كرم‌های معده و روده را از بین می‌برد.
· بیماری‌های سینه و سرفه را برطرف می‌كند.
· در معالجه زكام مؤثر است
· از آن می‌توان به‌عنوان مسهل و تمیز كننده استفاده كرد
· برای رفع بیماری‌های مجاری و ادرار مفید است...
· برای برطرف كردن رعشه و سرگیجه حدود ۵ گرم از پودر آن را با عسل مخلوط كرده و هر شب بخورید.
· برای رفع فراموشی و تقویت حافظه از دم‌كرده اسطوخودوس استفاده كنید
· برای رفع بی‌خوابی یك قطره از روغن اسطوخودوس را روی یك تكه پنبه بچكانید و آن را داخل بالش خود قرار دهید خواب مطبوعی برای شما می‌آورد.
· برای برطرف كردن غم و اندوه هر روز دم‌كرده اسطوخودوس بنوشید.
· اگر دست و پای شما خواب می‌رود از این گیاه استفاده كنید.
· برای پیشگیری از آب آوردن بدن دم‌كرده اسطوخودوس بنوشید.
· زردی را برطرف می‌كند.
· برای رفع حالت تهوع و سرگیجه مفید است.
· سردرد و سردردهای یكطرفه را درمان می‌كند.
· برای معالجه ضعف اعصاب مفید است.
· طپش قلب را از بین می‌برد.
· آسم را برطرف می‌كند.
· برای رفع ترشحات زنانه می‌توانید از این گیاه استفاده كنید.
· برای برطرف كردن سوء هاضمه یك قطره اسانس اسطوخودوس را در یك لیوان آب نیم‌گرم ریخته و یا یك فنجان از دم‌كرده آن را بنوشید
· اسطوخودوس درمان كننده رماتیسم، آرتروز و نقرس است. برای این منظور كمپرس آن را بر روی عضو مورد نظر بگذارید و یا اینكه ۲ قطره روغن آن را با یك قاشق روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط كرده و عضو دردناك را با آن ماساژ دهید..
· زخم‌های كهنه را با مالیدن اسانس اسطوخودوس كه در الكل حل كرده‌اید برطرف كنید.
· برای درمان بیماری‌های ریوی ۲ تا ۳ قطره روغن اسطوخودوس را با یك قاشق غذا خوری روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط كرده و سینه و پشت بیمار را ماساژ دهید.
· مالیدن پماد اسطوخودوس زخم‌ها را ضد عفونی كرده و التیام می‌بخشد.
· برای برطرف كردن بوهای نامتناسب در منزل چند قطره روغن اسطوخودوس را در آب ریخته و بگذارید به آرامی بجوشد عطر مطبوعی را در هوا پخش می‌كند.
· برای رفع بی‌خوابی یك قاشق چایخوری پودر اسطوخودوس را با یك قاشق چایخوری پودر سنبل‌الطیب مخلوط كرده و در یك لیوان آبجوش ریخته و به مدت ۱۰دقیقه دم كنید. این دم كرده را یك‌ساعت قبل از رفتن در ختخواب میل كنید تا بی‌خوابی شما برطرف شود.
طرز استفاده
· دم كرده اسطوخودوس: حدود ۵ گرم سرشاخه گل‌دار و یا گل این گیاه را در یك لیتر آبجوش ریخته و به مدت ۱۰ دقیقه دم كنید. مقدار مصرف این دم‌كرده ۴-۳فنجان در روز است.
· كمپرس اسطوخودوس: ۳۰ گرم گل و یا سرشاخه گل‌دار این گیاه را با یك لیتر آبجوش مخلوط كرده و به مدت ۱۰ دقیقه دم كنید
· .اسانس و روغن اسطوخودوس: می‌توانید از فروشگاه‌های گیاهان داروئی و یا برخی از داروخانه‌ها تهیه كنید برای مصرف یك قطره از آن را با یك قاشق روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط كرده و برای ماساژ استفاده كنید. و یا یك قطره آن را روی یك حبه قند و یا یك قاشق عسل مخلوط كرده بخورید.
مضرات
اسطوخودوس گیاهی است بی‌ضرر كه همه می‌توانند از آن استفاده كنند. فقط برای اشخاص صفراوی مزاج خوب نست و باعث آشفتگی می‌شود. این‌گونه اشخاص باید آن را با سكنجبین یا كتیرا بخورند.