رازیانه گیاهی است معطر، علفی و دوساله كه ارتفاع آن تا ۲ متر میرسد ساقه آن دارای شیارهای همدریف و موازی میباشد برگهای آن نازك و نخی مانند شوید است گلهای رازیانه زرد و بهصورت خوشه در انتهای ساقه ظاهر میشود. بوته رازیانه كوچك و به طول حدود ۸ میلیمتر و عرض ۳ میلیمتر بوده و دارای بوئی معطر و طعمی شیرین میباشد. رازیانه در مناطق مدیترانهای به خوبی رشد میكند و در ایران در مناطق شمالی كشور در دامنههای كوههای البرز بهطور خودرو میروید.
تركیبات شیمیائی
رازیانه دارای حدود ۱۰% روغن، كمی مواد قندی و مسویلاژ و حدود ۴% اسانس میباشد. روغن رازیانه دریا ۴% اسید پال میتیك، ۲۲% اسید اولیئك، ۱۴% اسید لینوئیك و ۶۰% اسید پتروسلینیك میباشد. اسانس رازیانه که از تقطیر میوه آن بهوسیله بخار آب بهدست میآید مایعی است زرد.
جدول مواد موجود در صد گرم برگ رازیانه تازه
آب | ۹۰ گرم |
پروتیئن | ۲/۵ گرم |
چربی | ۰/۴ گرم |
مواد نشاستهای | ۴/۵ گرم |
كلسیم | ۱۰۰ میلی گرم |
فسفر | ۵۰ میلی گرم |
آهن | ۲/۵ میلی گرم |
پتاسیم | ۴۰۰ میلی گرم |
ویتامین آ | ۳۵۰۰ واحد |
ویتامین ث | ۳۰ میلی گرم |
خواص داروئی
· رازیانه از نظر طب قدیم ایران گرم و خشك است. ریشه رازیانه گرمتر از بقیه قسمتهای گیاه است.
· رازیانه اثر زیاد كنده شیر را در زنان شیرده دارد و بدین منظور میتوان از دمكرده رازیانه استفاده كرد.
· اشتهاآور و مقوی است.
· نفخ و گاز معده را از بین میبرد.
· قاعدهآور است.
· برگهای رازیانه ادرارآور است.
· جوشانده ریشه رازیانه ملین مسهل است.
· روغن تخم رازیانه كرم روده را از بین میبرد.
· حالت تهوع را بر طرف میكند.
· برای برطرف كردن آسم، سرفه و تنگی نفس از دمكرده تخم رازیانه به مقدار سه فنجان در روز استفاده كنید.
· برای رفع اسهال رازیانه را با زیره سبز به نسبت مساوی دم كرده و به مریض بدهید.
· میتوان از رازیانه داروی ضد نفخ بهصورت زیر تهیه كرد:
· ۵ گرم پودر انیسون و ۵ گرم پودر زیره كرمان، ۵ گرم پودر تخم گشنیز و ۵ گرم پودر رازیانه را با هم مخلوط كرده در یك لیتر آب جوش بریزید و آن را به مدت ۱۰ دقیقه دم كنید سپس آن را صاف كرده و كم كم بنوشید
· رازیانه به علت داشتن هورمون زنانه رشد دخترها را جلو میاندازد.
· رازیانه مغز را فعال میكند.
· ریشه رازیانه دارای كومارین Coumarin میباشد. چون این ماده رقیقكننده خون است بنابراین آنهائی كه مبتلا به تصلب شرائین یا انسداد رگها هستند میتوانند از جوشانده ریشه رازیانه استفاده كنند.
· دردهای مفاصل را برطرف میكند.
· اشتها را زیاد میكند.
· برای از بین بردن درد آرتروز روغن رازیانه را در محل درد بمالید.
· طرز استفاده
· ـ دم كرده رازیانه: مقدار یك قاشق چایخوری رازیانه را كوبیده و در یك لیوان آب جوش بریزید و آن را به مدت ۱۰ دقیقه دم كنید.
· ـ شراب رازیانه: ۴۰ گرم رازیانه را در یك لیتر شراب بریزید و به مدت یك هفته بگذارید بماند سپس آن را صاف كرده و در شیشه در بسته نگهداری كنید. مقدار مصرف شراب رازیانه دو قاشق چایخوری بعد از غذا است.
· ـ دم كرده برگ رازیانه: ۳۰ گرم برگ رازیانه را در یك لیتر آب جوش ریخته و به مدت ده دقیقه دم كنید. این دم كرده مقوی اعصاب بوده و هضم غذا را سریع میكند.
· مضرات
· رازیانه چون گرم است بنابراین برای گرممزاجها خوب نیست و اینگونه افراد باید آن را با سكنجبین بخورند بهطور که زیادهروی در مصرف رازیانه معده را سست كرده و تشنج میآورد.