انسان‌های دارای اضافه وزن یا چاق همیشه در معرض خطرات ابتلا به بسیاری از بیماری‌های زمینه‌ای هستند. از دست دادن مقدار محدودی از این وزن اضافی می‌تواند کمک بسیاری به کاهش خطرات احتمالی کند. استراتژی کاهش وزن بی‌شماری مانند کرم‌های موضعی لاغری، شکم‌بند و مکمل‌های لاغری در دسترس است که بسیاری از آن‌ها بی‌اثر و کوتاه‌مدت هستند. این اتفاق جزء با تغییراتی در شیوه‌ی زندگی میسر نخواهد شد. داشتن یک سبک زندگی سالم به صورت رعایت رژیم غذایی مناسب، تحرک و فعالیت بدنی از ساده‌ترین راه‌های مقابله با چاقی است، اما همیشه به راحتی نمی‌توان مشکل چاقی را حل کرد و فرد در آخرین مرحله مجبور به جراحی خواهد شد.

آمار چاقی نه تنها در کشور ما بلکه در جهان روز به روز در حال افزایش است. این مشکل نه تنها سلامت فرد بلکه جامعه را با هزینه‌های گزاف درمانی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. چاقی فقط به مفهوم داشتن بافت چربی اضافی در بدن نیست، بلکه مشکل اصلی عوارضِ تهدید‌ کننده سلامت ناشی از آن است. همه‌ی انسان‌های بزرگسال می‌توانند با محاسبه شاخص توده بدن (BMI) و اندازه گیری دور کمر متوجه شرایط بدنی خود از نظر میزان اضافه وزن و چاقی شوند.

شاخص توده بدن توسط متخصصان و مراقبان سلامت به منظور ارزیابی وضعیت اضافه وزن فرد با کمک دو فاکتور اصلی قد و وزن محاسبه می‌شود. بدین صورت که وزن بر حسب کیلوگرم را بر مجذور قد بر حسب متر تقسیم نموده و عدد حاصل را با توجه به جدول BMI تعریف شده توسط سازمان بهداشت جهانی می‌سنجند. طبقه‌بندی شاخص توده بدن و گروه‌های چاقی بدین صورت است.

وزن ایده‌ آل و طبیعی دارای BMI kg / m2 24.9 – 18.5

اضافه وزن دارای BMI kg / m2 29.9 – 25

چاقی درجه یک دارای BMI kg / m2 34.9 – 30

چاقی درجه دو دارای BMI kg / m2 39.9 – 35

چاقی درجه سوم دارای BMI kg / m2 > 40

به طور کلی شاخص توده بدن یک برآورد خوب از مقدار چربی موجود در بدن است. با این حال ممکن است BMI در افراد بسیار عضلانی به این علت که عضلات دارای وزن سنگین‌تری نسبت به چربی هستند، کمتر دقیق باشد. بنابراین افرادی که اندام عضلانی دارند، BMI نسبتاً بالاتری را نشان می‌دهند ولی از نظر بافت اضافی چربی در محدوده نرمال باشند. همیشه شاخص توده بدن بالاتر از نرمال غیر طبیعی و مشکل‌آفرین نیست بلکه در موارد پایین‌تر از حد ایده‌آل نیز سلامتی را به خطر می‌اندازد. باید توجه داشت که خطرات بهداشتی در افراد مسن متفاوت ارزیابی می‌شود.

با افزایش میزان اضافه وزن فرد تهدید سلامت جدی‌تر می‌شود، به صورتی که در چاقی درجه سه قریب‌الوقوع خواهد بود. با این حال در کسانی که دارای اضافه وزن یا درجات چاقی هستند، دور کمر نیز به عنوان یک معیار اضافه برای محاسبه خطر سلامت در نظر گرفته می‌شود. در واقع در بین دو فرد با محدوده BMI برابر، بیشتر سلامت فردی تحت خطر است که دور کمر بزرگتر دارد. به طور عمده بیشتر چربی‌های اضافی بدن دور کمر(سیب شکل) و دور باسن و ران‌ها (گلابی شکل) جمع می‌شوند. ساده‌ترین راه برای اندازه گیری دور کمر اندازه‌گیری آن با متر در سطح ناف است. به عنوان یک قاعده دور کمر 94 سانتی‌متر و بیشتر در مردان و دور کمر 80 سانتی‌متر و بیشتر در زنان، فرد را در معرض خطر سلامت قرار می‌دهد و همچنین دور کمر 102 سانتی‌متر و بیشتر در مردان و 88 سانتی‌متر و بیشتر در زنان احتمال خطر را بسیار بالا می‌برد.

دور کمر بیش از حد بالا بیشتر از شاخص توده بدنی بالا فرد را در معرض آسیب سلامتی قرار می‌دهد. در صورت داشتن شرایط پزشکی خاص هم‌زمان و ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار‌خون بالا، کلسترول بالا و بیماری عروق کرونر قلب فرد مستعدتر خواهد شد. بنابراین کاهش وزن در این افراد موضوع بسیار مهمی است.