برگ‌های آن بیضی، باریك و نوك تیز است. گل‌های آن به‌رنگ سفید و یا قرمز به‌طور تك تك در كناره برگ‌های قسمت انتهائی ساقه ظاهر می‌شود. میوه این گیاه به‌صورت كپسول و محتوی دانه‌های كوچك و مسطح و بیضوی است كه دانه كنجد نامیده می‌شود و قسمت مورد استفاده این گیاه است. وطن اصلی كنجد هندوستان است كه از آنجا به نقاط دیگر دنیا راه یافته است. در حال حاضر چین بزرگترین تولیدكننده كنجد در دنیا می‌باشد.
هندوستان و حبشه از نظر تولید بعد از چین قرار دارند. در ایران نیز مقداری كنجد تولید می‌شود كه بیشتر آن به مصرف تهیه روغن و حلوا دره می‌رسد.
تركیبات شیمیائی
كنجد دارای پروتئین، ویتامین‌های B,D,E,F و لسیتین Lecithin می‌باشد. مقدار روغن آن در حدود ۵۰% است روغن كنجد مركب از حدود ۷۰% اسیدهای چرب اشباع نشده مانند لینولئیك اسید، اولئیك اسید و مقداری اسیدهای چرب اشباع شده مانند اسید پالمتیك و آراشیدیك اسید می‌باشد. روغن كنجد یكی از روغن‌های اشباع نشده و مفید برای بدن است و در آمریكای شمالی و كانادا به مقدار زیاد مصرف می‌شود و دلیل آن است كه این روغن نه فقط كلسترول بدن را بالا نمی‌برد بلكه آن را كاهش می‌دهد. برای تهیه روغن كنجد معمولا دانه‌ها را می‌شویند تا رنگ روی آن از بین برود سپس دانه‌ها را آسیاب كرده و در آب می‌ریزند تا پوست آن كه سبك است روی آب بیاید كه آن را می‌گیرند. بعد دانه‌ها را خشك كرده و در آب جوش می‌ریزند و خمیر می‌كنند. این خمیر را تحت فشار قرار داده تا روغن آن جدا شود. این روغن را روغن سرد فشار اول می‌نامند و از تفاله باقیمانده تحت اثر فشار و گرما روغنی به‌دست می‌آید كه به‌نام روغن گرم یا فشار دوم معروف است كه البته ارزش غذائی روغن سرد را ندارد.
تفاله باقیمانده از این مرحله را معمولاً برای علوفه دام‌ها به‌كار می‌برند. مخصوصاً این تفاله از نظر داشتن مواد پروتئینی غذای خوبی برای گاوهای شیرده است.
اگر می‌خواهید از روغن كنجد استفاده كنید دقت كنید كه روغن سرد فشار اول باشد كه به‌نام First cold pressed معروف است زیرا در اثر حرارت دادن روغن كنجد خواص خود را از دست می‌دهند.
خواص داروئی
· از نظر طب قدیم ایران كنجد گرم و تر است. كنجد بسیار مغذی است و در اكثر كشورهای فقیر به‌عنوان جانشین گوشت به‌كار می‌رود.
· برای چاق شدن و تقویت نیروی جنسی موثر است.
· برای رفع قولنج كنجد را آسیاب كرده و با سركه مخلوط كنید و به مقدار نصف وزن كنجد، مغز بادام پوست كنده را به آن اضافه كنید آنها را پودر كنید و هر روز به مقدار یك قاشق سوپخوری از آن بخورید.
· كنجد گرفتگی صدا را از بین می برد.
· نرم‌كننده معده و روده است.
· كره كنجد كه در كانادا به‌نام تاهیتی معروف است و شبیه دره می‌باشد غذای خوبی برای رشد بچه‌ها است.
· برگ كنجد را اگر به سر بمالید باعث رشد و سیاهی موی سر می‌شود.
· دره نرم‌كننده معده و روده‌ها است.
· كنجد فشار خون را كاهش می‌دهد.
· كنجد ضد رماتیسم است.
· برای رفع ناراحتی كیسه صفرا مفید است.
· دم‌كرده برگ كنجد اسهال خونی را برطرف می‌كند.
· روغن كنجد برای رفع تنگی نفس و سرفه خشك و زخم ریه مفید است.
· روغن كنجد سوزش ادرار را رفع می‌كند.
· از روغن كنجد به‌جای روغن زیتون در سالاد استفاده كنید.
· كنجد با همه خواصی كه دارد برای معده‌ای ضعیف مناسب نیست زیرا ثقیل‌الهضم است. اینگونه اشخاص باید آن را با عسل و سركه بخورند.
· مضرات
· مضرات خاصی برای آن بیان نشده است.